Alice’s blog

Zeven jaar geleden las ik een artikel in het Nederlands Dagblad over een eerlijke verdeling van voedsel. Een groep van 36 wetenschappers vanuit verschillende richtingen had onderzoek gedaan naar hoe de wereld gezond en duurzaam gevoed kan worden. Hun uitkomsten werden gepubliceerd in The Lancet.

Ik was me altijd erg bewust van de ongelijkheid van voedselverdeling in de wereld. Ik vroeg me vaak af wat ik kon doen aan de armoede in de wereld terwijl ik zelf zoveel keuze had elke dag.

De onderzoekers vroegen zich af hoe een gezond dieet voor iedereen geleverd kan worden als je de bevolkingsgroei, de verandering van ecosystemen en de culturele omstandigheden meerekent.

Ik vond de uitkomst heel interessant en hoopvol. Met de tot dan toe actuele gegevens berekenden de wetenschappers dat het mogelijk is om met aanpassingen in ons dieet de hele wereld te voeden. Ze kwamen met een aanbeveling voor hoe tien miljard mensen in 2025 gevoed zouden kunnen worden.

De krant publiceerde er een mooi schema bij; zoveel van elk product kun je elke dag eten voor een eerlijke voedsel verdeling. Omdat ik nogal activistisch kan zijn hebben we het als gezin een hele week uitgeprobeerd. En dat was een leuke uitdaging.

Alle in het schema genoemde aantallen gaan over dagelijkse hoeveelheden. Ik rekende voor het gemak een aantal producten om naar wekelijkse hoeveelheden. En zo kwam ik uit op een eenvoudig schema voor een week:

14 x 7	=	98	gram rood vlees per week
29 x 7	=	203	gram kip per week
13 x 7	=	91	gram ei per week = ongeveer twee eieren
28 x 7	=	196	gram vis per week

Dat betekent voor Nederlandse eetgewoonten: een keer per week vlees, twee keer per week kip, twee keer per week een ei en twee keer per week vis bij de warme maaltijd.

Ik vond zelf de hoeveelheid zuivel het lastigs: 250 gram per dag. Dat betekent een klein schaaltje yoghurt als ontbijt als je daarnaast ook nog melk in de koffie wil en een plakje kaas op brood. Maar het was erg goed om me bewust te worden van de overvloed waarin we altijd leven. Een beetje minder is eerlijker en tegelijk gezonder.

Bruiloftseten

Van dichtbij mochten we een bruiloft meemaken. En dus ook de voorbereidingen in de keuken. Ik ben helaas vergeten daarvan foto’s te maken. Maar het recept van de ikan bakar heb ik mee gekregen. Ikan bakar is gegrilde vis. We eten dat geregeld in Makassar als er een feestje is.

Een grote witte vis wordt in zijn geheel boven een vuurtje gegrild. Bij gebrek aan een barbecue of open vuurtje hebben we de vis voor de bruiloft in de oven gegrild. Ik heb een opzetoven van aluminium die ik op het gasfornuis zet. De temperatuur regel ik door het vuur hoger of lager te zetten. Dat is dus niet zo nauwkeurig. Maar tot nu toe heb ik allerlei gerechten in die oven klaargemaakt en zelfs brood gebakken. Ik moet alleen wat vaker de gerechten in de gaten houden of het bakken niet te snel of te langzaam gaat.

Maar goed, dit betekent dat je met iedere oven dit gerecht kan maken. Of als het mooi weer wordt rechtstreeks op de barbecue.

Ingrediënten

– een grote witte hele vis

Voor de marinade
– oestersaus
– ketjap manis
– limoensap
– zout
– witte peper

Voor de saus
– lente-uitjes in ringetjes
– tomaat in kleine blokjes
– eventueel een rode peper in kleine ringen

Bereiding

Was de vis goed. Snijd de vis aan beide kanten een paar keer schuin in.

Meng de ingrediënten voor de marinade. Doe dit een beetje op gevoel en bepaal zelf hoeveel zout en peper je wilt gebruiken. Je kunt eventueel ook stukjes rode peper toevoegen. Strijk de vis met een kwast in met de marinade. Laat de marinade even intrekken.

Gril de vis op een rooster in de oven op een hoge stand. Hoe dikker de vis, hoe langer hij nodig heeft om gaar te worden. Keer de vis als de onderste helft goed gaar is. Strijk eventueel nog wat marinade op de kant die nu boven ligt.

Er zal marinade van de vis lekken. Je kunt een met bakpapier beklede bakplaat onder in de oven leggen om je oven schoon te houden.

Maak intussen de saus voor op de vis. Je kunt kiezen of je de ingrediënten even opbakt met een beetje olie, of dat je de ingrediënten gewoon met elkaar mengt en op de gegrilde vis strooit als een salsa.

Eet smakelijk.

Ps. De foto komt van internet, maar zo zag het eindresultaat er ongeveer uit 😉

(Zoet-zure garnalen)

Ingrediënten voor een gezond en gevuld garnalengerecht:

Gepelde en schoongemaakte garnalen; dit kunnen grote of kleine garnalen zijn
1 grote wortel in dunne plakjes
½ groene paprika in blokjes en/of 1 handvol boontjes in schuine stukjes
½ rode paprika in blokjes
4-6 tomaten in parten
4 schijven ananas in stukje uit blik of neem eens een verse ananas, neem dan een kwart tot een halve ananas
paar bosuitjes in ringen
1 ui in grove stukken gesneden
stuk verse gember fijngesneden of geraspt
2 tenen knoflook fijngesneden of geperst
1 rode peper in ringen af smalle stroken
zonnebloemolie
scheutje azijn of citroensap
zout en peper

Verwarm de olie in een hapjespan op een middelmatig vuur.

Fruit de ui een minuutje of tot ie glazig ziet, voeg daarna de gember, knoflook en rode peper toe. Fruit zachtjes mee.

Voeg de groenten toe in volgorde van hardheid: wortel, boontjes, paprika, bak ze even mee.

Voeg de tomaten toe en laat alles op een zacht vuur tot een dikke saus worden. De groenten mogen nog wel ‘beet’ hebben.

Voeg de ananas toe en de garnalen.

Voeg een scheut azijn of citroensap toe. Als de garnalen roze kleuren zijn ze gaar.

Voeg ten slotte nog de bosuitjes toe en verwarm niet langer dan een minuut mee.

Proef. Voeg zout en peper toe en beoordeel of er nog een schepje suiker of een scheutje azijn of citroensap bij moet. Je kunt ook de sap van de ananas uit blik gebruiken.

Tips:

Je kunt ook stukjes witte vis gebruiken in plaats van garnalen.

Proef de verse ananas eerst: als ie iets zuur is kun je wat meer suiker toevoegen aan de saus.

Varieer gerust met de groenten

Lekker met witte rijst, gezond met zilvervliesrijst.

Heb jij dat soms ook…: dat je door je foto’s scrolt en die ene foto niet kunt vinden waarvan je zeker weet dat je hem hebt. Maar waar had je die nou bij opgeslagen? Was het een WhatsApp foto? Of kwam ie van je eigen camera? Was het nou vorig jaar of toch nog dit jaar. Je moet hem echt hebben.

Heb jij dat soms ook dat je door je e-mails scrolt, ja die van je team, waarin jullie overleggen over wanneer je wat zou doen… Wat was ook alweer jouw taak? Waar stond dat nou, in de mail van je teamleider, of juist is die van je collega, of had je zelf die mail verzonden? Je klikt er eerst een hoop aan voor je de juiste email gevonden hebt.

Heb je er trouwens wel eens bij stil gestaan dat al die foto’s en al die e-mails ergens in de lucht opgeslagen liggen? Die lucht, dat is natuurlijk niet ergens tussen de wolken. Maar dat zijn grote datacentra die ergens in het land staan. Die veel energie verbruiken en die steeds verder uitgebreid worden naarmate wij meer van het internet gebruik maken, naarmate wij meer foto’s maken en die op onze mobiel laten staan, naarmate wij meer e-mails versturen en ontvangen en ze in de inbox laten staan.

Daarom is het duurzaam om je mobiele telefoon en je computer regelmatig op te schonen en niet gebruikte documenten en foto’s weg te gooien. Toen ik daar zelf al een tijdje mee bezig was kreeg ik de tip van deze website:

Grootouders voor het klimaat

Hier wordt op een duidelijke manier uitgelegd hoe je een begin kunt maken met je digitale schoonmaak. Je vind er trouwens ook andere duurzame tips. Je hoeft niet perse een grootouder te zijn trouwens, om een digitale schoonmaakactie te houden. Maar nu ik er binnenkort één hoop te worden, vind ik het extra leuk om deze website aan te bevelen.

Mie Kuah is een soort Mie soep. Wat mij betreft een goed alternatief voor mie goreng als ik een keer wat minder olie wil gebruiken. In Mie Kuah zit vaak ook wat meer groente, afhankelijk van de kok.

En als je het in plant in je weekmenu kun je ook steeds een beetje groenten overlaten voor dit gerecht.

Het volgende recept is voldoende voor één persoon als hoofdgerecht of voor twee personen als soepje bij een boterham.

Ingrediënten

1 pakje Indo Mie of Yum-Yum

Gebruik wat groenten uit het volgende lijstje:
1 worteltje
1 handje boontjes
Een stukje witte kool
Een paar blaadjes paksoi
Een klein uitje
Een stukje rode peper of paprika
Een paar champignons
Wat maiskorrels
Een stukje prei

Gebakken uitjes

Bereiding

Snijd de groenten in kleine stukjes of reepjes. Kook de hardere stukjes groenten in 300 ml water in een pannetje voor 3 tot 4 minuten. Voeg de kruiden uit het zakje mie toe. Voeg de mie en de zachtere groenten toe. Kook nog 1- 1½ minuut. De mie en de groenten moeten niet te zacht zijn, in je kom gaart de mie nog na.

Doe de soep in een kom of verdeel over twee kommetjes, strooi er wat gebakken uitjes over.

Je kunt hier ook goed een ei doorheen klutsen tijdens het koken of een los ei koken, halveren en in de soep leggen.

Tip:
Yum Yum is een pakje mie met kruiden. Het ligt in de supermarkt in het schap bij de soepen. Het is in verschillende smaken verkrijgbaar. Ik gebruik graag de kippen variant.

Begin januari aten Kees en ik in een Javaans restaurantje op weg naar huis na onze vakantie. Het eten was lekker, de Javaanse kokkin een gezellige klets. Ze vertelde dat ze kookworkshops gaf. ‘Ah, ik zoek een kookworkshop in Makassar om te volgen’ zei ik. ‘Ik wil  nog eens leren om een lekkere mie goreng te maken.’ Toen bleek dat de kokkin de volgende dag naar Makassar zou komen. Een afspraak was snel gemaakt en nog een dag later stond ze in mijn keuken het recept voor mie goreng en nasi goreng uit te leggen. Ik vertelde haar van deze blog, dus zorgde ze ervoor dat we van elke stap een foto konden maken.

Hier deel ik haar recept van Javaanse mie goreng en de bijbehorende foto’s!

Ingrediënten:
2 wortels of 1 stuk winterpeen in smalle reepjes
1 struik paksoi in brede stroken
¼ witte kool in smalle reepjes
2 bosuitjes in ringen
1 sjalotje
3 teentjes knoflook
3 kemiri nootjes
1 stukje gember
300 gram eiermie
100 gr kippenvlees
2 eetlepels gebakken uitjes + 1 voor de versiering
½  blokje groentebouillon
¼ blokje paddenstoelen bouillon
Ketjap manis
Ketjap asin
Oestersaus
Sesam olie
Witte peper
Zout
Olie om in te bakken

Bereiding:

Snijd de groenten in reepjes of repen. Snijd het sjalotje de knoflook en de gember klein en wrijf het samen met de kemirinootjes in een vijzel tot een smeuïge pasta. Je kunt ook een blender gebruiken. Als je beiden niet hebt, snijd je alles heel fijn.

Kook de mie volgens de aanwijzing op de verpakking. 

Snijd het kippenvlees klein en kook het in een paar minuutjes gaar.

Verwarm wat olie in een grote wok of hapjespan op half hoog vuur. Laat de olie niet te heet worden. Voeg achtereenvolgens toe:
– de uienpasta, bak even al roerend
– de wortel, als die zacht is voeg je
– de kool en de paksoi toe, roer steeds tot de paksoi wat geslonken is,
– voeg daarna de kip en de gebakken uitjes toe.

Verkruimel de bouillonblokjes boven de pan. Schenk wat ketjap manis, ketjap asin, oestersaus en een heel klein beetje sesamolie over de groenten. Roer gelijk goed door elkaar.
Voeg de mie toe en roer met twee lange lepels het geheel goed door elkaar. Schud een paar keer met de witte peper boven de mie, voeg nog wat zout toe naar smaak.

Serveer in een voorverwarmde schaal en bestrooi met de bosuitjes en nog wat gebakken uitjes.

Lekker met kroepoek en komkommer.

Tips: 
*omdat je eigenlijk voortdurend moet roeren is het handig als alles van tevoren klaarstaat.
* draai het vuur even uit als je staat te hannesen met flesjes en potjes. Zo voorkom je dat iets aanbakt.
* laat gerust een ingrediënt weg dat je niet in huis hebt. Of voeg iets toe of vervang een ingrediënt.  Maak je eigen home-made-mie.

Afgelopen week mocht ik op de theologische hogeschool een les geven over zorg voor de schepping. De aandacht ging naar het afvalprobleem. Samen met de studenten bedachten we dingen die we kunnen doen om afval te voorkomen.

De grootste invloed die we als consumenten op afval hebben, is ons koopgedrag aanpassen. Immers: bijna alles wat we kopen laat op korte of langere termijn afval na. De reis van een voorwerp vanuit de winkel, via het gebruik ervan, naar de afvalhoop kan lang of korter zijn.

We bedachten onder andere dat het niet kopen van spullen een manier is om de afvalberg niet verder te laten groeien. Wat je niet koopt, komt ook niet in de vuilnisbak terecht. Maar ook: spullen van goede kwaliteit gooi je minder snel weg dan spullen van slechte kwaliteit.  Dit kan een uitdaging zijn.

Denk bijvoorbeeld aan speelgoed. Er is veel fleurig, goedkoop speelgoed op de markt. Dat is snel gekocht, het is leuk om te geven en kinderen zijn er blij mee. Zeker voor mensen met een smalle portemonnee is dat een uitkomst. Maar na een poosje gaat het stuk en belandt het op de vuilnisbelt.

Voor duurder speelgoed moet je misschien even sparen, maar als je het eenmaal gekocht hebt gaat het lang mee. Denk aan houten blokken, DUPLO natuurlijk!!! Lego, Mecano en ander duurzaam speelgoed. Wie herinnert zich niet het speelgoed bij oma op zolder waarmee onze ouders ook al speelden. Goede kwaliteit gaat lang mee.

Of denk aan meubels. Als voorbeeld werd genoemd dat houten meubels langer meegaan dan plastic meubels. Hier in Indonesië geldt dat zeker. Hoe vaak heb ik wel niet op een wankele, gebarsten plastic stoel of kruk gezeten. In de zon verweert het plastic zo, dat het op den duur makkelijk breekt. Dan verdwijnt de stoel of kruk op de vuilnisbelt. In Nederland hebben we daarnaast met andere uitdagingen te maken. We raken bijvoorbeeld ergens op uitgekeken. Of er komen nieuwe modellen op de markt. Welke keuzes kunnen we dan als consument maken?

Ten slotte kwamen de studenten nog met het idee om minder afval te veroorzaken door kapotte spullen te repareren. Als voorbeeld werd kleding genoemd. We kunnen gaatjes en loszittende naden repareren met naald en draad. We kunnen een nieuwe rits in een kapotte broek of jas laten zetten. Hier in Indonesië kost dat niet zoveel. Maar ook in Nederland vind je kleermakers die dat voor je kunnen doen. Sommige Repair Café’s hebben een naaiafdeling waar kledingstukken gerepareerd kunnen worden. Het helpt je om de aanschaf van een nieuw kledingstuk langer uit te stellen.

Er zijn natuurlijk nog meer voorbeelden te bedenken. Het helpt enorm als je bij de aanschaf van spullen nadenkt over de reis die het product gaat maken.

Ik sluit deze blog af met een slogan van Fairphone, het duurzame telefoonmerk.

“De duurzaamste telefoon is degene die je al hebt!”

In Indonesië wordt veel tahu gegeten. In Nederland noemen we dat tofu. Je kunt het hier gefrituurd aan de kant van de weg krijgen. De groenteboer neemt het mee op zijn kar. En elk restaurant heeft het op de menukaart staan. Tahu is goedkoop (omgerekend 8 cent voor een blokje van 5x5x5 cm) en gezond. Daarnaast een goede vleesvervanger.

Ingrediënten:
1 blok tofu, naturel
1 sjalotje
2 teentjes knoflook
1 rode Spaanse peper
1 stukje gember
¼ theelepel trassi
½ theelepel jinten (komijn)
1 theelepel gula Jawa/gula merah/bruine suiker
2 blaadjes daun jeruk (citroenblad)
3 tot 4 tomaten
Zout
Olie om te frituren en om in te bakken

Snijd de tofu in de lengte doormidden en daarna in plakjes. Frituur de plakjes tot ze lichtbruin zijn. Bestrooi met een beetje zout.

Snijd het sjalotje, de knoflook, Spaanse peper en gember fijn. Snijd de tomaat in dunne plakjes. Bak op een middelmatig vuur in een pannetje met een dikke bodem met een klein beetje olie de sjalotjes. Voeg de knoflook, Spaanse peper, gember en trassi toe. Roerbak deze specerijen. Voeg de jinten, het stukje gula Jawa en de daun jeruk toe en bak even mee.

Voeg dan de tomaten toe en laat samen even sudderen. Je mag er wat water bij doen als het sausje te droog wordt. Voeg nog wat zout toe als je dat nodig vindt.

Doe als laatste de tofu bij het sausje, roer en warm even door.

Serveer met witte rijst en een groentegerecht en wat kroepoek.

Voor warme zomerdagen een heerlijk fris recept. Gado-gado wordt doorgaans op kamertemperatuur gegeten. Het is lekker als de pindasaus wel warm is.

Bereidingswijze:

Kook de rijst.

Kook de eieren hard.

Blancheer de groenten één voor één in kokend water waar zout en peper aan toegevoegd zijn. Harde groenten iets langer laten koken dan bladgroenten. Zorg dat de groenten niet te slap worden. Taugé slechts enkele seconden.

Schik de groenten soort bij soort op een schaal. Laat het er fleurig uitzien, let op de kleur en de vorm, wissel het af. Je kunt een rechthoekige schaal gebruiken of een ronde.

Schik de komkommer rondom of langs één rand.

Snijd de tahu in blokjes en bak ze in hete olie tot ze bruin zien.

Maak de pindasaus, volgens een pakje, kuipje of maak hem zelf.

Serveer alles apart in schaaltjes of kommetjes, of maak voor iedereen een mooi bord klaar. Geef dan de pindasaus er apart bij.

Dit is mijn Nederlandse manier van gado-gado maken. In Indonesië krijg je alles door elkaar gehusseld. Dat kun je ook doen. Maar het voordeel van mijn manier is dat iedereen kan kiezen wat hij of zij op zijn bord wil scheppen.

Nu de zomer is begonnen wil ik jullie graag een tip geven over een duurzaam merk sandalen en slippers. Via Janine kwam ik op het merk Ipanema. Ipanema maakt sandalen en slippers van minimaal 30% gerecycled materiaal. Hun fabriek staat in Brazilië. Werknemers van deze fabriek krijgen onderwijs, worden eerlijk betaald en hebben fatsoenlijke werktijden. De sandalen lopen heerlijk in mijn ervaring.

Waves is een ander merk dat ik ontdekte.  Waves maakt slippers van duurzame rubber. De fabriek van Waves staat is Sri Lanka. De boeren op de rubberplantages worden eerlijk betaald. Ze worden geholpen om op de rubber op een natuurlijke manier te oogsten. Daarbij gaan traditionele en moderne technieken hand in hand.  De rubber slippers lopen heerlijk zacht.  In Nederland zijn de slippers vooral online te kopen. Helaas geen foto van mijn blauwe paar slippers: de jongen die ons internet kwam herstellen is ermee vandoor gegaan….

Als ik goed wil zijn voor Gods schepping, betekent dat ook goed zijn voor de aarde en wat zij aan grondstoffen kan leveren. Soms kies ik voor een product dat van verder weg komt, om daarmee de lokale bevolking te steunen. En soms omdat er dichterbij geen goed alternatief voorhanden is.

Het vraagt een beetje onderzoek naar waar een product dat je koopt vandaan komt. Door wie, hoe en waarvan is het gemaakt. Het is behulpzaam als we elkaar op eerlijke merken wijzen.

Bij dezen.