2 sjalotjes 2 teentjes knoflook 3 cm gemberwortel 1 rode Spaanse peper 1 groene Spaanse peper ¼ theelepel trassi ½ bouillonblokje kip 1 struik Chinese Kool zonnebloemolie
Bereidingswijze
Snijd de sjalotjes, de knoflook, de gember en de Spaanse pepers fijn. Halveer de Chinese Kool eerst in de lengte en snijd de helften in stukken van 1 centimeter breed. Verhit olie in een wok of hapjespan. Bak de fijngesneden sjalotjes en specerijen met de trassi op een middelhoog vuur. Roer voortdurend, zodat de specerijen niet aanbranden. Voeg na ongeveer drie minuten de witte helft van de Chinese Kool toe. Schep al bakkend om. Voeg een klein beetje water toe als het geheel te droog wordt. Doe de bovenste groene helft van de Chinese Kool erbij. Verkruimel het bouillonblokje boven de pan. Schep nog een paar keer goed door. Haal de pan van het vuur en schep de Chinese Kool in een schaal.
Tips: Chinese Kool is erg snel gaar. Roerbak maar kort, anders wordt de kool te slap. Afhankelijk van de grootte van de kool (en van je smaak natuurlijk) kun je meer of minder specerijen gebruiken.
Afgelopen jaar zijn de energieprijzen gestegen. Voor veel mensen een reden om zuiniger om te gaan met energie. Iedere keer dat ik in de keuken sta bedenk ik me dat er best een aantal manieren zijn om zuiniger om te gaan met gas en elektriciteit tijdens het koken.
Kun je een ei hard koken in 5 minuten? Ja, dat kan. Je kunt namelijk je fornuis uitzetten na 5 minuten en het ei nog een aantal minuten in het hete water laten staan. Het gaart dan na in het hete water. Neem de dubbele hoeveelheid tijd die je anders nog nodig zou hebben. Dus een ei dat je normaal in 8 minuten zou koken, kook je nu 5 minuten lang op het fornuis en laat het dan 6 minuten in het hete water nagaren. Daarna afgieten en laten schrikken onder de koude kraan.
Ditzelfde kun je doen met rijst, macaroni en aardappelen. Kook het in de helft van de tijd en laat het daarna nagaren in het hete water met het deksel op de pan. Eventueel breng je het water de laatste minuut nog even aan de kook. Je zult op deze manier ook niet je aardappels laten aanbranden of je macaroni te slap laten worden.
Water kookt sneller als er nog geen zout in zit en als je het deksel op de pan laat. Voeg zout dus pas toe nadat het water kookt. Zo bespaar je dus ook energie.
Als je de verwarming laag hebt staan, kun je het gerecht dat je na wil laten garen ook op een warme plek wegzetten. Denk aan de vroegere hooikist of dekenkist.
Je kunt die zelf makkelijk maken door een doos te vullen met een deken, kussens of een slaapzak. De pan wikkel je in een handdoek en zet je lekker warm ingepakt tussen de dekens. Of zet de pan gewoon in je bed!
Je kunt tegenwoordig ook hele leuke hooimadams kopen: een mooie warme ‘jas’ voor je pan.
Een stoofgerecht gaar je ook goed op deze manier of ieder ander gerecht dat lang op het fornuis moet staan.
Ik wil met jullie heel graag dit heerlijke recept delen. Rendang, Indonesisch stoofvlees.
Ik voel me een beetje bezwaard, omdat we met elkaar minder vlees moeten eten. Maar ik stel me zo voor dat jullie af en toe wel een stukje rundvlees willen eten. Als dat inderdaad zo af en toe is, kun je je misschien ook een duurzaam stukje vlees veroorloven.
Ik kan hier bij de groenteboer (!) een stukje rundvlees bestellen. Dat doen we zo eens in de 6 weken als we gasten hebben.
Rendang is zo heerlijk door alle specerijen die er door gaan. Op een koude winterdag, als je de tijd hebt, moet je dit beslist eens proberen. De geur van de specerijen verspreid zich door je keuken en laat je vast watertanden voor straks….
Ingrediënten
1 kilo rundvlees 1 eetlepel tamarinde zonnebloemolie om te bakken
Specerijen om in zijn geheel toe te voegen: 8 citroenblaadjes / daun jeruk 2 laurierblaadjes / daun salam 2 citroengras stengels / sereh 1 steranijs 1 kaneelstokje 6 kruidnagels 1 theelepel zout 400 ml. kokosmelk / santen 100 gram geraspte kokos
Bereidingswijze:
Snijd het vlees in blokjes van ongeveer 3×3 cm en wrijf ze in met de tamarinde. Laat staan om het vlees op temperatuur te laten komen.
Doe alle ingrediënten voor de pasta in een blender, snijd de sjalotjes, knoflook, rode peper, kemirinoten en gember eerst klein.
Doe een scheut zonnebloemolie in een braadpan en verhit de olie. Bak de specerijenpasta op middelhoog vuur voor ongeveer 2 minuten, roer steeds en laat het niet aanbranden. Voeg het groepje hele specerijen toe en bak die twee minuten mee. Blijf omscheppen.
Giet de kokosmelk bij het geheel en laat het langzaam aan de kook komen.
Voeg de stukken vlees toe. Wacht tot alles opnieuw gaat koken en zet het vuur laag.
Laat het vlees een paar uur sudderen op de laagste stand tot het zacht is. Roer regelmatig door, bijvoorbeeld elk kwartier. Controleer dan ook de hoeveelheid vocht. Mijn ervaring is dat er uit Nederlands vlees veel vocht komt. Dat zie je ook op de foto die nog in Nederland is genomen. Dus je vlees zal niet snel droog koken. Wordt het geheel wel te droog voordat het vlees gaar is, voeg dan een beetje heet water toe.
Voeg de laatste twintig minuten van de kooktijd de geraspte kokos toe. Proef ook even of er nog meer zout bij moet.
Maak gelijk een grotere hoeveelheid want: de rendang staat lang te stoven, dan is het economischer om meer vlees in de pan te hebben en het is maar een klein beetje meer werk. Je kunt wat over is goed invriezen.
Wil je toch minder vlees eten; neem dan de helft van het vlees en voeg aan het eind van de stooftijd in stukken gesneden aardappel toe. Dit is net zo goed een Indonesisch gerecht.
Kun je geen verse of hele specerijen vinden, zoek dan naar de gemalen variant. Dit geld bv voor gember, citroengras, kaneel. De gemalen specerijen voeg je toe aan het eerste mengsel dat in de blender gaat.
Ik ga ervan uit dat je geen verse kurkuma en laos wortel kunt vinden. Heb je die toch, dan kun je de gemalen variant vervangen door een stukje van 3 tot 4 centimeter.
Vervang evt. de rode peper door sambal.
Dit gerecht kun je heel goed 1 of 2 dagen van tevoren maken; het gerecht wordt dan nog lekkerder.
Het is heel makkelijk om zelf sambal te maken. Doordat je zelf je ingrediënten kiest, kun je de sambal zo scherp maken als je zelf wil. Ik laat hier twee manieren van bereiden zien. Een voor een grove sambal de ander voor een fijnere sambal. Je kunt in beide gevallen dezelfde ingrediënten gebruiken.
Stap 1: Stamp de pepers, het sjalotje, de knoflook, de citroenblaadjes, de palmsuiker en de trassi met een beetje zout in de vijzel.
Stap 2: Bak het mengsel, samen met de stengel citroengras in een wok of koekenpan in een beetje hete olie op middelmatig vuur tot het gaat geuren.
Stap 3: Voeg de tomaat toe. Bak nog even door tot de tomaat zacht is. Je hebt nu een grove sambal. Haal voor het opdienen de stengel citroengras eruit.
Bereiding fijne sambal
Stap 1: Stamp de pepers, het sjalotje, de knoflook, de citroenblaadjes, de palmsuiker en de trassi met een beetje zout in de vijzel. Je kunt hiervoor ook een blender gebruiken.
Stap 2: Bak het mengsel, samen met de stengel citroengras in een wok of koekenpan in een beetje hete olie op middelmatig vuur tot het gaat geuren.
Stap 3: Voeg de tomaat toe. Bak nog even door tot de tomaat zacht is.
Stap 4: Laat het mengsel even afkoelen, haal de stengel citroengras eruit, schep het mengsel uit de pan in de blender of in de vijzel. Maal nogmaals tot je een fijne sambal hebt.
Tips
* heb je geen vijzel of blender, snijd dan alle ingrediënten zo fijn mogelijk. * de zaadjes van een peper zijn het scherpst. Je kunt een aantal zaadjes meebakken om de sambal scherper te maken. Of kies voor kleine rode pepertjes (Rawit of Cayenne) als je van heel scherp eten houdt. * kun je niet aan citroengras of citroenblaadjes komen, vervang dat dan door limoensap of citroensap * in dit recept ga ik uit van palmsuiker aan een blok, vervang dit door bruine suiker als je geen palmsuiker hebt. * deze sambal is lekker bij een gebakken visje, bij nasi goreng of andere Indonesische gerechten * gebruik je fantasie en smaak om andere ingrediënten toe te voegen of ingrediënten weg te laten
Deze week is het onderwerp plastic afval volop in het Nederlandse nieuws. En dat is goed!
Want we houden in Nederland onze tuinen en straten wel mooi schoon, maar het blijkt dat óns plastic afval voor een groot deel in Indonesië wordt gedumpt. Jullie hebben daar vast iets over gehoord of gezien afgelopen periode (zie o.a. een item van EenVandaag).
Indonesië worstelt al met zijn eigen plastic afval, dat van Nederland komt er nog bovenop. De oproep van de Indonesische Nina is mij uit het hart gegrepen: ‘verminder je plastic afval, weiger plastic verpakkingen en zorg zelf voor de verwerking van het afval dat je ten slotte toch nog overhoudt’.
In deze blog laat ik zien hoe ik de afgelopen jaren geleerd heb hoe ik plastic afval kan verminderen. Tegelijkertijd laat ik dat hier in het dagelijks leven zien door plastic tasjes te weigeren. Daarbij laat ik altijd weten waarom ik zelf mijn tas meeneem. Ook ben ik begonnen om workshops te geven over de gevolgen van plastic afval voor de natuur. Ik heb een les ontwikkeld over de gevaren van het verbranden van plastic. En ik ben op zoek naar mogelijkheden om plastic te recyclen. Gelukkig zijn er plekken waar plastic afval wordt ingezameld om te recyclen, zoals de afvalbank waar mensen een kleine vergoeding krijgen voor het inleveren van afval.
Deze week wordt de World Clean Up Day gehouden. Overal in de wereld gaan groepjes mensen de straat op om bermen, rivieren en stranden schoon te maken. Dat is een goed initiatief. Indonesië doet ook mee. Via een website kun je je opgeven om mee te doen.
Elke kleine actie telt mee. De dagelijkse acties van jezelf in je eigen huishouden en de jaarlijkse opruimacties in je wijk. Wees trots op elke verpakking die je weigert en op elk stuk afval dat je opraapt en in de prullenbak stopt. Met elkaar kunnen we zorgen voor minder plastic afval in Nederland én in Indonesië.
Vorige week hadden we een groep van 30 gasten te eten. Dit groentegerecht was een van de bestanddelen van de maaltijd. Ook met alleen witte rijst heb je hieraan een volwaardige maaltijd, vanwege de tahu/tofu in het gerecht. Kies groenten die je lekker vindt en die een beetje bij elkaar passen. Ik gebruikte hier boontjes, wortel, stukken mais, broccoli en aubergine. Deze combinatie zorgt voor een kleurig gerecht.
Ingrediënten
5 teentjes knoflook 2 sjalotten in grove stukken 3 rode pepers in stukken, zaadlijsten verwijderd 3 kemiri noten, in een droge pan geroosterd 2 theelepels kurkuma 1 theelepel korianderzaad 1 theelepel trassi 1 theelepel laos 2 stengels sereh/citroengras 2 laurierblaadjes 4 citroenblaadjes half blokje kippenbouillon 1 theelepel zout verschillende soorten groenten, beetje grof gesneden 1 groot blikje santen/kokosmelk 400 ml ½ blok neutrale tahu/tofu in blokjes van ongeveer 3 x 4 cm gewone olie om in te bakken, geen olijfolie
Bereiding
Stop de kruiden en specerijen vanaf knoflook tot laos in een blender en mix tot een smeuïge bumbu. Voeg eventueel een lepel water of olie toe als de bumbu te droog is om goed te mixen. Je kunt ook een vijzel gebruiken en alle ingrediënten fijn stampen.
Bak de bumbu in een wok of hapjespan in voldoende olie op een middelhoog vuur. De bumbu mag niet verbranden en ook niet te droog worden. Roer steeds en ga door tot de bumbu lekker begint te ruiken. Voeg dan de overige specerijen toe en bak die een paar minuten mee. Voeg zout en wat kippenbouillon toe.
Giet de santen bij het mengsel in de pan, breng zachtjes aan de kook. Voeg daar de groenten aan toe. Eerst de groenten die langer tijd nodig hebben om gaar te worden, later de groenten die sneller gaar zijn. Voeg bij de laatste ook de blokjes tahu toe. Laat het geheel even sudderen, maar kook alles niet te lang door, de groenten moeten nog een beetje knapperig zijn.
Dit gerecht kun je goed een dag van tevoren maken. Stop dan met sudderen na 1 minuut, omdat je het gerecht later gaat opwarmen.
Tips
Kun je niet aan citroenblad komen, dat is heel jammer, maar dan kun je wat limoensap gebruiken .
Kemirinoten zijn ook niet overal verkrijgbaar. Laat die gewoon weg als je ze niet hebt.
Zout en kippenbouillon kunnen ook pas aan het eind worden toegevoegd.
Een paar weken geleden had ik de gelegenheid om een dorp in het zuiden van Sulawesi te bezoeken. Ik vroeg naar de manier waarop het afval verwerkt werd.
Verbranden Buiten de steden is er geen ophaaldienst voor afval. Mensen vegen dagelijks hun straatje en verbranden de droge bladeren uit hun tuin. Daar voegen ze het keukenafval bij. Inclusief de plastic verpakkingen van mie, rijst, snacks en ander afval.
Ik mocht iets vertellen over afval en de natuur. Ik dacht na over oplossingen voor het probleem van het verbranden van plastic. Maar wat moet een huisvrouw met haar afval als het niet opgehaald wordt? En wat als zij het niet wil verbranden?
De beste oplossing die ik kon bedenken was om afval te verzamelen op een plek waar het de natuur niet kan belasten. En dat is precies wat hier gebeurt in de grote stad. Buiten de stad ligt een enorme berg afval. Dagelijks worden er truckladingen vol nieuw afval bijgestort.
Ik wordt verdrietig bij het zien van zoveel onverwerkt afval. Maar ik realiseer mij ook dat we er in Nederland niet veel beter aan toe zijn. Ja, afval wordt gescheiden, verbrand in grote ovens onder strikte regels. Plastic wordt gerecycled. Maar hoeveel plastic wordt niet vervoerd naar landen als Indonesië, buiten ons blikveld? En hoeveel daarvan kan er werkelijk gerecycled worden? Indonesië kan haar eigen plastic al niet aan. Het ligt te smeulen langs de weg, het drijft via goten en rivieren de zee in. Het verpest en verstikt de natuur. En ik denk, ‘zo kan het niet bedoeld zijn. Zo is het niet geschapen.’ Het vuurt me aan om naar betere oplossingen te zoeken.
Plastic zakjes vermijden Een belangrijke oplossing vind ik in het voorkomen van afval. In het dorp deelde ik aan het eind van mijn verhaal aan twintig vrouwen kleine katoenen zakjes uit om mee te nemen naar de markt. Om kleine groenten als tomaten of uitjes in te doen. Ik rekende samen met hen uit dat het 1000 plastic zakjes per jaar scheelt als zij allemaal een keer per week het zakje gebruiken. 1000 zakjes die niet verbrand hoeven te worden, die niet meegevoerd worden op de wind en blijven hangen achter de takken van een boom, die niet in zee terecht komen waar ze de komende 20 jaar nog zullen blijven zweven.
In Nederland kun je op vaak op de groenteafdeling van de supermarkt kleine herbruikbare zakjes kopen. Ik had er zelf een paar gemaakt van een lapje katoen. Ik nam ze mee naar de markt en liet er kleine groentes als spruitjes of champignons in doen. Opgevouwen nemen ze in je tas haast geen ruimte in en ik zorgde ervoor dat ik altijd zo’n klein zakje bij me had.
Zelf maken Kun je zelf een beetje naaien, naai dan een paar zakjes in verschillende formaten. Hier volgt een beschrijving van hoe je te werk gaat.
Formaat zakje hxb
20×30 cm
30×20 cm
30×30 cm
Formaat lapje hxb
24×62 cm
34×42 cm
34×62 cm
Knip een lapje katoen op maat.
Vouw het lapje over de zijlijn dubbel en naai op 1 cm van de rand de ander zijkant en aansluitend de onderkant dicht.
Vouw de bovenrand naar binnen om een tunnel van 2 cm te maken, met een inslag van 1 cm.
Naai de tunnel maar laat een opening voor het koord.
Elke week één keer gebruikt, scheelt tweeënvijftig plastic zakjes per jaar! Goed bezig!
Gemberkoffie is een drank die heerlijk verwarmt in de winter en die je als ijskoffie kunt drinken in de zomer. Omdat deze drank in Indonesië zoet wordt gedronken, vind je in dit recept het ingrediënt ‘gecondenseerde melk’. Dat wordt verkocht in een blikje. Je vindt het in de supermarkt vaak bij de buitenlandse producten, hoewel de fabrikant Friesland Campina gewoon in Nederland zit. Ook hier kunnen we dat merk kopen. Houd je beslist niet van zoete koffie, vervang dan de gecondenseerde melk door gewone warme of koude melk.
Ingrediënten
Gemalen koffie
Stukje gember van één tot twee centimeter, geraspt
Scheutje gecondenseerde melk
Warme melk of juist koude melk
IJsklontjes voor de ijskoffie
Zet een potje sterke koffie van gemalen koffie en geraspte gember. De gember doe je dus in het filterzakje, boven op de koffie.
Giet een scheutje gecondenseerde melk in je koffiebeker tot de bodem bedekt is. Giet de hete, sterke gemberkoffie erop tot ongeveer 1/3 van je beker. Vul aan met hete melk in de winter of juist met koude melk uit de koelkast in de zomer. Houd voor ijskoffie ruimte in je beker voor ijsklontjes om je koffie lekker koud te maken.
Toen wij vijftien jaar geleden vanuit Indonesië terug naar Nederland kwamen, wilde ik tandpasta gaan kopen. Ik stond in de drogist besluiteloos voor een schap tandpasta. Het duizelde me. Waarom was er zoveel keus? Wat was het verschil tussen het ene en het andere merk? Ik moest gewoon tandpasta hebben, maar wat was gewoon? Van de weeromstuit begon ik maar de verschillende soorten tubes te tellen. Ik kon kiezen uit 47 soorten tandpasta! Die luxe hadden we in Indonesië niet gehad. Daar was er gewoon één soort: Pepsodent. Daar hoefde ik niet na te denken over tandpasta! Ik heb uiteindelijk een keus gemaakt: gewoon de goedkoopste en daar ben ik 15 jaar bij gebleven.
Tot ik ging nadenken over de hoeveelheid afval die we veroorzaken en ik besefte hoeveel plastic er in het milieu terecht komt. Een drogist is een hele goede plaats om te zien hoeveel producten er in plastic verpakt zijn. Sta eens stil op de drempel van een drogist en bedenk dan eens dat al die verpakkingen eindigen bij het afval. Ik weet dat er in Nederland veel plastic gerecycled wordt, maar ik weet ook dat er containers vol met plastic gedumpt worden in landen als Indonesië, die zelf al problemen hebben om hun eigen afval goed te verwerken.
Terug naar tandpasta. Ik leerde een paar jaar geleden om zelf tandpasta te maken. Met een paar basisingrediënten maak je heel eenvoudig een pasta die je uit een potje op je tandenborstel smeert. Alle ingrediënten zijn natuurlijk. En je weet wat je smeert.
De basis van deze pasta is Baking Soda (Sodium Bicarbonate) en kokosolie. Baking Soda heeft een zuiverende werking en kokosolie doodt bacteriën. De pepermuntolie geeft een frisse smaak en de Tea Tree olie heeft een antibacteriële en ontstekingsremmende werking.
Ingrediënten
2 eetlepels kokosolie 1 eetlepels Baking Soda 5-8 druppels pepermuntolie 2-3 druppels Tea Tree olie
Als de kokosolie op kamertemperatuur is, is die een beetje zacht. Verwarm anders het potje tussen je handen of au bain-marie boven een pan heet water. Let op; echt warme kokosolie wordt vloeibaar, maar deze stolt weer op (Nederlandse) kamertemperatuur.
Meng alle ingrediënten door elkaar in een glazen schaaltje. Zorg dat je schoon en netjes werkt. Lepel het mengsel over in een schoon afsluitbaar potje.
Voor gebruik schep met een spateltje of theelepeltje een beetje pasta op je tandenborstel. Je kunt ook je tandenborstel in de pasta dippen als je de enige bent die dit potje gebruikt.
De tandpasta smaakt een beetje zout en schuimt niet. Dat is even wennen. Maar je gebit en mond voelen schoon. En dat zijn ze ook!
Tips:
Kijk of je eerlijke fair trade kokosolie kunt kopen. Later deel ik nog een recept met kokosolie. Je kunt het lang bewaren en hebt maar een beetje nodig.
Koop een doosje Baking Soda van 500 gr. Later deel ik nog meer tips waarbij je Baking Soda kunt gebruiken.
Pepermuntolie en Tea Tree olie koop je bij de drogist of bij bijvoorbeeld Dille & Kamille Met alle ingrediënten kun je lang doen. De verpakkingen zijn van karton of glas.
Voor oud en nieuw maakten we een lekkere alcoholvrije drank. Natuurlijk kun je allerlei vruchten gebruiken in een shake. Het bijzondere aan deze shake is de exotische tint door de rode drakenvrucht. De banaan geeft extra smaak aan de shake omdat de drakenvrucht van zichzelf niet zo’n duidelijke smaak heeft.
Een drakenvrucht is de vrucht van een cactusplant. Het bevat veel gezonde vitaminen en mineralen. De binnenkant van een drakenvrucht kan ook wit zijn, terwijl de buitenkant nog steeds rood is. De structuur van het vruchtvlees heeft wel wat weg van een kiwi. Je kunt een drakenvrucht ook uitlepelen als een kiwi
Ingrediënten (voor twee personen)
1 drakenvrucht 3 bananen 1 glas yoghurt of melk IJsklontjes
Snijd de drakenvrucht doormidden en lepel hem uit. Doe het vruchtvlees in een blender of hoge beker. Voeg in stukken gesneden banaan toe. Giet de yoghurt of melk erbij. Mix alles in de blender of met een staafmixer tot een gladde shake. Voeg ten slotte de ijsklontjes toe en mix nog even.
Tips: > Leg het fruit eerst een half uur in de koelkast, dat maakt je shake extra koud. > Vervang de yoghurt of melk door water als je een allergie hebt. Voeg dan een extra banaan toe voor een vollere smaak.
